Merak edilen konulardan biri de dolar neden yükselir konusudur. Doların yükselmesi hangi para birimine göre gerçekleşiyorsa, o para birimi değer kaybettiği için yükseliyordur. Dünya genelinde doların yükselmesi diye bir kavram yoktur. Global ölçekte bakıldığında dolar avroya karşı ya da sterline karşı değer kaybederken Türk lirasına karşı değer kazanıyorsa; bu durumun önemli ekonomik siyasi nedenleri vardır. Bu içerikte dolar neden yükselir ve dolar neden düşer konularına değinelim.
Dolar Dünyada Yükselmiyor
Son 10 yılda dolar avroya karşı değer kaybetti. Dolar Pound birimine karşı da değer kaybediyor. Ülkelerdeki iç ve dış etkenler dolara karşı direnci belirliyor. Bir ülkede ithalat açığı ve ihracat açığı da dolara karşı önemli bir parametredir. İthalat dışarıdan mal almak, ihracat ise dışarıya mal satmaktır. İthalat daima ihracattan fazla ise o ülke zarar eder. İhracat yükseldikçe dolar karşısında para değeri artar. İhracatı arttırmak için üretim yapmak gerekir. İthalat, ihracattan daha büyükse cari açık artar. Örnek vermek gerekirse, ülkemizde 2017 yılında 234 milyar dolar ithalat yapılmış ve 157 milyar dolar da ihracat yapılmıştır. İthalat bir başına geçmiş yıllara göre artmış olsa da her yıl ithalat ve ihracat dengesine bakmak; olayları daha sağlıklı görmek açısından önemlidir. O halde doların yükselmemesi için temel kriter; ihracatın ithalattan büyük olmasıdır. Dolar neden yükselir sorusunun cevaplarından biri de ithalatın çok olması ihracatın az olmasıdır. Bir ülkenin dış ticaret hacmi demek, o yıl için ithalat ve ihracat hacimlerinin toplamı demektir. Bu rakamlara göre 2017 yılında ticaret hacmimiz 391 milyar dolar oluyor.
Bizde Dolar Neden Yükselir?
Dolar Neden Yükselir sorusunun cevabını anlamak için FED kavramını da bilmek gerekiyor. ABD merkez bankası FED tüm dünyaya son birkaç yıldır düşük faizli dolar pompalıyor. 2017 yılındaki olan biteni mercek altına alalım. Yabancı yatırımcılar ABD’den düşük faizli dolar alarak; bu paraları Türkiye’ye getiriyor ve iş sahaları açıyor. Yurt dışından dolar gelmesi ve istihdam yaratması; maaşların lira olarak ödenmesi nedeni ile piyasadaki lira potansiyelini düşürüyor ve Türk Lirası değer kazanmaya başlıyor. Dolar verip lira alan bu yatırımcılar piyasadan lirayı vakumluyorlar. Dolar bolluğu yaşanmaya başlıyor. Yabancı yatırımcı döviz getirdiği için doların düşmesine katkı sağlıyor. Ancak ABD politik kararlarla bu politikayı değiştirip artık ben düşük faizli dolar vermeyeceğim demesi ile beraber yatırımcıların önü kesiliyor. FED faiz arttırmaya karar verdiğinde yatırımcılar ABD’den dolar çekmiyorlar. Yabancı yatırımlar azalıyor. Ülkemizdeki yatırımlarını geri çekmeye başlıyorlar. İşsizlik artıyor, piyasadaki dolarlar çekiliyor ve yükseliş başlıyor. Ülkemize dolar girdisi azalıyor. Bu durumda insanlar dolar stoklamaya başlıyorlar ve yükseliş böylece hız kazanıyor. Bu da dolar neden yükselir sorusunun cevaplarından biri oluyor.
